naturalist_aditya's Favorites

I was waiting for a bus in a village near Bangalore when I saw something like a 2 headed Velvet Ant moving very fast on the ground. Took a closer look and realized it was very beautiful spider !!! The front pair of legs had beautiful velvet like tufts which it held out with pride while moving about.

Now the harsh reality set in. The bus i was waiting for would reach any minute. If i miss it, i would have to wait for at least 3 hours for the next one. With this in mind I quickly got my camera out and started photographing this fast little spider from every angle possible. Initially i thought it was a Salticidae. Eye arrangement which i observed in the zoomed in picture proved me wrong.

This spider was a nightmare to photograph. Continuously moving in an erratic manner and turning away from the direction of the camera. I was on the ground struggling for a satisfactory shot when an audience started gathering around me.

I had to take the Spider in my hand so that it wouldn't escape among the many pairs of legs all around me :-D

I had to answer all the curious questions from the watching audience while holding my breath, trying to get the focus right and frame well.

i had to make sure the spider didn't escape among the bushes in a split second while i was reviewing a shot. (Not answering them would be considered rude and I didn't want that).

After a few minutes of epic struggle with this beautiful creature the bus arrived. The spider was now safely among the grass and I clumsily boarded the bus with my tripod in one hand , camera in the other and a half open bag on my back :-D

The bus journey turned into a Q&A session. The interested students and local people taking a closer look at the pictures, asking all kinda questions, narrating their version of spider stories etc.

This is a high ISO shot, didn't have time to set up the lighting.... Not much info is available about this spider, its behavior, feeding and breeding habits.

Any info would be appreciated.

Spider on Steroids : https://www.youtube.com/watch?v=feXAaGfrrEg

Close-up: https://www.youtube.com/watch?v=9exsBvhZCCo

Fan Throated Lizard
लोभी सरडा
तुम्ही लहानपणी लोभी कुत्र्याची गोष्ट वाचली असेल जो तोंडात भाकर पकडून पाण्याजवळ गेला त्याला पाण्यातही कुत्र्याच्या तोंडात भाकर दिसली आणि ती खाण्यासाठी त्याने पाण्यात उडी मारली. परंतू लोभी सरडा पाहिला नसेल. असंच काहीसं या रंगीत पंखाच्या सरड्याच्या बाबतीत घडलं.
Fan Throated Lizard असं सामान्य नाव असलेला सरडा ज्याला आपल्याला त्याच्या वर्णनावरून रंगीत पंखाचा सरडा किंवा रंगीत गळ्याचा सरडा असेही म्हणता येईल. यांच्यात काही उपजाती आहेत ज्याचे संशोधन नुकतेच झालेले आहे. हा सरडा दिसायला अत्यंत देखणा असून त्याला असलेला स्काय ब्लु, काळा, आणि केसरी रंगाचा पंखा हे त्याचे प्रमुख आकर्षण आहे. एरव्ही याचा हा रंगीत पंखा तो दाखवत नाही पोटाला चिकटून असतो. मादीला आकर्षित करण्यासाठी आणि दुसऱ्या नराला चेतावणी देण्यासाठी तो आपला पंखा बाहेर काढून फडफडत असतो. याला पहायचे झाल्यास माळरान त्यावर असलेले दगड गोटे असा परिसर असेल तर तिथे हे सरडे दिसतात. कधीकधी वेगवेगळ्या जमिनीवर सुद्धा दिसून येतात. मग असे रंगीत पंख्याचे सरडे पाहायला निसर्गप्रेमींना नक्की आवडतात.
मी आणि माझे कवी मनाचे वन विभागातील मित्र वनपाल व निसर्गप्रेमी संजय कोंपलवार सर आम्ही लातूर जिल्ह्यातील माळरानावर गाडीने कच्चा रस्ता पार करत गेलो , गाडीच्या उजव्या खिडकीजवळ कोंपलवार सर आणि डाव्या खिडकीला मी बसलो होतो, आमच्या नजरा त्या सुंदर सरड्याला धुंडाळत होत्या. पुढे माळरान आल्यावर कच्च्या रोडलगत असलेल्या दगडांच्या ढिगावर एक नर रंगीत पंखाचा सरडा बसलेला कोंपलवार सरांना दिसला व ते म्हटले हे बघा इथे बसलाय ढिगावर, गाडीतून त्याची काही छायाचित्रे आम्ही कॅमेऱ्यात काढली. गाडी बंद करून आम्ही रोडलगत आलेल्या त्या ढिगाजवळ थांबलो व बारकाईने निरीक्षण केले तेंव्हा एक मादी थोडे खाली एका दगडावर बसलेली दिसली. मादी ला रंगीत पंखा नव्हता, तिच्या अंगाचा रंग हा तेथील परिस्थितीला मिळता जुळता असल्याने ती सहज दिसत नव्हती. लगेच नर सरड्याने त्याचा रंगीत पंखा फडफडून मादीला खुणावत होता. आणि मादी तिकडे त्या दगडावर सूर्यनमस्कार काढल्याप्रमाणे पुढच्या दोन्ही हातांवर वर खाली होत होती. नर काही केल्याने मादीकडे जात नव्हता, थोड्या वेळाने मादीने बाजूलाच काही तरी कीटक पकडला आणि त्या ठिकाणी काड्यांच्या मध्ये सोडून दिला व बाजूलाच निपचित पडून राहिली. लगेच नर सरडा पंखा दाखवत खाली मादीच्या दिशेने आला वाटेत थांबून दोन वेळा तिला पंखा काढून दाखवला, मी सरांना म्हटलो सर आता कदाचित यांचे मिलन होईल आणि आम्ही बाजूच्या खड्यात दडून बसलो. आणि मग नर मादीजवळ गेला मादी मिलनाच्या तयारीत बसलेली होती. आम्हीही हा क्षण डोळ्यात सामावून घेण्यास तयार होतो. हा क्षण टिपण्यास तयार होतो. नर मादीच्या जवळ थोडा वेळ थांबून राहिला होता व डोळ्यांनी तेथील परिस्थितीचा आढावा तो घेत असावा , आणि एकदम गंभीर शांत वातावरण तिथे तयार झालेले, आम्हीही निपचित थांबून होतो. एवढ्यात आता तो नर आणि मादी यांच्यातील तो क्षण मी पहिल्यांदाच पाहण्यास उत्सुक होतो. आणि अचानक नर सरड्याने झडप घातली ती मादीच्या तोंडाकडे तिथे जमिनीवर काही गवताच्या काड्या होत्या त्यात नर मादी यांच्या काही क्षण हालचाल झाली आणि नर लगेच त्या मादीने खाऊन सोडलेले कीटक आपल्या तोंडात टाकला आणि बाजूलाच गेला. व क्षणात खाणे झाल्याने जीभ बाहेर काढून तोंड साफ करत होता व तिथे दगडावर दोन हात ठेवून आपला रंगीत पंखा काढत होता. आणि लगेचच थोडे बाजूला जाऊन त्याने अजून पंखा काढला व तोपर्यंत मादी तिथेच निपचित पडून होती. व त्यानंतर तो नर सरडा तुरुतुरु पळत पलीकडे काही अंतरावर गेला त्याची चाल ही घोरपड जशी पळते त्याप्रमाणे होती. व तेथील दगडांच्या सानिध्यात तो दिसेनासा झाला. परंतु मादी मात्र अजून तिथेच होती. काही खास हालचाल तीची नव्हती. मग आम्हीही दिवस मावळत चालल्याने पुढे काहीतरी दिसेल या हेतूने निघालो. यामध्ये आम्हालाही आश्चर्य वाटले एवढं सगळं घडलं परंतु नर मादीला आकर्षित केला तिथे जवळ गेला आणि मादीच्या समोरचे काहीतरी असलेले खाद्य खाऊन निघून गेला अन तेही पंखा दाखवून गेला. ही घटना मला काहीसा विचार करायला लावणारी होती. कदाचित तो नर मादीकडे आकर्षित व्हावा म्हणून सुरुवातीला मादीने त्याला काहीतरी खायला ठेवले परंतु तिच्या जवळ तो आला पण फक्त खाद्य खाऊन निघून गेला त्या मादीमध्ये काहीही रस दाखवला नाही. हा त्या नराचा खाण्यासाठी लोभी पणा असावा असेही वाटते. त्यामुळेच तर मी शीर्षक हे "लोभी रंगीत पंखाचा सरडा" असे दिलेले आहे. परंतु दुसरी बाजू अशीही होती की सुरुवातीला तो आकर्षित झाला असावा ओण जवळ गेल्यास तिच्यात काही दोष असतील किंवा मिलणास योग्य नसेल त्यामुळे तिचे ते खाद्य खाऊन फरार झाला असेल. किंवा कुठेतरी दुसरी मादी दिसली असावी. नाहीतर यांचे मिलन अगोदरच होऊन तीच्या पोटात अंडे तयार झालेले असावेत आणि हा पार्टनर म्हणून तिच्याकडून खाद्य मिळवून गेला असेल. असे अनेक प्रश्न इथे त्यांच्या या वर्तनावरून निर्माण होतात. जास्त शक्यता होती की त्यांचे मिलन व्हायला पाहिजे होते. पण यात कदाचित सरड्याचा लोभीपणाही दिसला. असो निसर्गातील सौन्दर्य पाहत असताना काही निरीक्षणे आपली प्रश्न निर्माण करणारी असली पाहिजेत हे नक्की. आपणही निसर्गातील घडामोडी पाहत असताना केलेली निरीक्षणे मांडावीत जेणेकरून त्यातील वास्तविक व वेगळेपणा समजण्यास शिकण्यास निश्चितच मदत होईल.
व असे निसर्गातील सुंदर सरडे वाचवण्यासाठी पुढाकार घ्यायला हवा, त्यासाठी त्यांचा अधिवास टिकून रहावा ही बाब महत्वाची आहे.
धनंजय गुट्टे
( वन्यजीवप्रेमी तथा महाराष्ट्र पोलीस, लातूर )